Λειτουργία του αντικειμένου α, έλλειψη και διαλεκτική της επιθυμίας

από τον Νικόλα Ζορμπά

Το 1962, στο σεμινάριο το Άγχος, ο Λακάν κατασκευάζει την τοπολογία του ασύλληπτου αντικειμένου στον καθρέφτη, του αντικειμένου α. Για τον Λακάν, η αγχώδης απώλεια είναι μάλλον το μόνο που χάνει το υποκείμενο εξαιτίας των αιτημάτων του Άλλου. Η προϋπόθεση του άγχους είναι, σύμφωνα με αυτόν, η έλλειψη της έλλειψης. Και η έλλειψη είναι η προϋπόθεση της επιθυμίας. Ο Λακάν από την δική του σκοπιά διατυπώνει ότι το άγχος δεν είναι χωρίς αντικείμενο. Το άγχος δεν είναι χωρίς αντικείμενο στο μέτρο που το υποκείμενο διατηρεί μια σχέση με το αντικείμενο. Αυτό είναι το σημείο στο οποίο οδηγηθήκαν οι αναπτύξεις μας μέσα από τις αναγνώσεις των προηγούμενων χρόνων. Η επιθυμία έρχεται να αναδυθεί ως διχασμός, ως η διαφορά ανάμεσα στην ανάγκη και το αίτημα. Εμφανίζεται συχνά ως μία στιγμή ασυνέχειας. Ασυνέχειας, ως εκδήλωσης του ασυνειδήτου και ανάδυσης μίας τάσης που ζητά να πραγματοποιηθεί. Η επιθυμία αναδύεται λοιπόν μέσα από μία έλλειψη η οποία αποτελεί την προϋπόθεσή της και την ενεργοποιεί ταυτόχρονα. Στην συνέχεια των επεξεργασιών μας για αυτήν τη χρονιά, κυρίως μέσα από την ανάγνωση του ενδέκατου σεμιναρίου, και ακολουθώντας τις αναπτύξεις του Λακάν θα προσπαθήσουμε να μελετήσουμε πώς διαμορφώνεται η πρόταση ότι το αντικείμενο της επιθυμίας είναι ή μία φαντασίωση (που στην πραγματικότητα υποστηρίζει την επιθυμία) ή ένα δόλωμα. Πρόκειται για μία τοποθέτηση που προϋποθέτει ότι το αντικείμενο α αποτελεί  το αντικείμενο της φαντασίωσης και όχι το αντικείμενο της επιθυμίας, βρίσκεται πίσω από την επιθυμία και είναι το αίτιό της. Στην οδό του αιτήματος το αντικείμενο α συνιστά τη ράγα που θα μας οδηγήσει στην μελέτη της σχέσης της επιθυμίας με το αντικείμενο αίτιο της επιθυμίας και τη φαντασίωση. Άλλωστε, το ίδιο το υποκείμενο ορίζεται από την φαντασίωση. Αναζητούμε λοιπόν μία συνέχεια μεταξύ της επιθυμίας και της υποκειμενικής μοναδικότητας. Και η επιθυμία προσανατολίζεται από ένα πραγματικό. Όμως για ποιο πραγματικό πρόκειται ;

Υπάρχει και δυνατότητα παρακολούθησης των σεμιναρίων μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας ZOOM.

Πίσω: Πρόγραμμα εκπαίδευσης