Ερωτήματα ως προς την αγάπη και τον αναλυτικό λόγο

¹
από τη Μαργαρίτα Νικολαΐδου

Η αγάπη-έρωτας, διατρέχει την αναλυτική εμπειρία από την αρχή. Το αίτημα αγάπης είναι εκείνο που ενυπάρχει κάτω από τη μάσκα του συμπτώματος, το άγχος. Φέρει μέσα του, κάτι βαθιά χαραγμένο από το μη πραγματοποιήσιμο μιας ικανοποίησης της επιθυμίας, Η \ διαλεκτική του αιτήματος αγάπης και της επιθυμίας θεσμίζεται για τον κάθε ένα την στιγμή της πρώτης απεύθυνσης προς τον Άλλο, ως μια επίκληση παρουσίας. Ο Άλλος όμως είναι εκεί με την παρουσία και τα ελλείματά του. Είναι η μη απάντηση  του Άλλου που εισάγει στην δομή του υποκειμένου του ασυνειδήτου την έλλειψη, το σήμα ενός μείον, το -φ. Στην αναλυτική διαδικασία, από τη μία το αίτημα αγάπης ενεργοποιείται μέσω της μεταβίβασης, και από την άλλη, η άρση του απωθημένου μέσω του ελεύθερου συνειρμού φέρει στην επιφάνεια συμβάντα απουσίας². Mια επαναληπτικότητα εγκαθιδρύεται, στην οποία ο αναλυτής καλείται να της δώσει τη θέση της.

 Η «παρουσία του αναλυτή»³, ως εκδήλωση του ασυνειδήτου, μέσα στην μεταβίβαση,  γίνεται μάρτυρας  μιας απώλειας του αντικειμένου, η οποία επαναφέρεται μέσα από την παλμικότητα του ασυνειδήτου, το άνοιγμα και το κλείσιμο αυτού. Η επιθυμία του αναλυτή επενεργεί ώστε να στραφεί το υποκείμενο σ’ αυτό το συμβάν που έρχεται απ’ έξω, μια απόλαυση που πλήττει το σώμα, ως επίπτωση του σημαίνοντος και του αποτυπώματος του, εκείνου του εναδικού χαρακτηριστικού.

Στον αναλυτικό λόγο η λειτουργία του Άλλου, σφυρηλατείται εκ νέου, ώστε να αποδοθεί η πλήρης αντήχησή του⁴, σ’ αυτό που συνδέει το υποκείμενο με το σημαίνον και την απόλαυση  του σώματος του Άλλου. Οι συσχετισμοί ανάμεσα στο αντικείμενο α και τον  Άλλο επανατοποθετούνται. Η επανάληψη επαναφέρει μέσα στην ίδια την εμπειρία της ανάλυσης, το ζήτημα της απόλαυσης στην συνάντηση με το αντικείμενο και την απώλεια του  καθώς και την αστοχία της ικανοποίησης. 

Το πέρασμα από τον αναλυτικό λόγο επιφέρει ανατροπές όσον αφορά στον κάθε ένα στην συνάντηση του με τη ρωγμή και τα ραγίσματα που η διαίρεση του παράγει στο είναι του υποκειμένου και την απόλαυση του,  ανατροπές που φέρουν διαφοροποιήσεις ως προς τον δεσμό του με την θέληση του Άλλου, εκεί όπου το αίτημα συνδέεται με τον θησαυρό των ενορμητικών σημαινόντων.

 Μέσω της μεταβίβασης, η αγάπη απευθύνεται στην γνώση, «Η μεταβίβαση είναι αγάπη, ένα αίσθημα που εδώ αποκτά τόσο  νέα μορφή που εισάγει εκεί την ανατροπή…»⁵ εκεί δίνεται η ευκαιρία να παραχθεί κάτι καινούργιο για τον αναλύοντα, το οποίο ιχνογραφείται ως προς τις επιπτώσεις της έκθλιψης μέσα από την ροή των σημαινόντων ενώ εξανθρωπίζεται κάτι από, το ανοίκειο που φέρουν αυτές.

Μέσα από την ανάγνωση του Σεμιναρίου ΧΧ Ακόμη, θα σταθούμε σ΄ αυτά τα σημεία και σε ερωτήματα όπως πώς επενεργεί η αγάπη στον αναλυτικό λόγο μέσω της υποκειμενικής ανατροπής στη σχέση με το είναι και την απόλαυση, ποια η τύχη της, εκεί που το υποκείμενο αναζητά να φτιάχνει Ένα; Ο έρωτας είναι τάση προς το Ένα, το Ένα του σημαίνοντος και του ιδανικού που φέρει ως προς την φαλλική λειτουργία;

1. Ζακ Λακάν, Σεμινάριο 20^ο Ακόμη 1972 – 1973 « Υπάρχει  πάντα κάποια ανάδυση του ψυχαναλυτικού λόγου σε κάθε πέρασμα από έναν λόγο σ’ έναν άλλο λόγο, είναι η αγάπη αυτή που αλλάζει λόγο».  Έκδ. Ψυχογιός, σελ. 21 γαλ & σελ. 66 ελλ. ↩︎
2. Idem σελ γαλ. 40 – ελλ. 103  ↩︎
3. Ζ. Λακάν Σεμινάριο ΧΙ, 1964. Οι τέσσερις θεμελιώδεις έννοιες της ψυχανάλυσης, κεφ. Η παρουσία του αναλυτή, εκδ. Ράππας σελ.165-167  ↩︎
4. Ζακ  Λακάν, Σεμινάριο 20^ο Ακόμη σελ. 39 γαλ ↩︎
5.  J. Lacan, Introduction à l’édition allemande d’un premier volume des Ecrits, 7 οκτώβρη 1973 Autres Ecrits, Seuil, σελ. 557 – 558, [ Εισαγωγή  στην γερμανική έκδοση ενός πρώτου τόμου των Γραπτών ↩︎

Πίσω: Πρόγραμμα εκπαίδευσης