Κολέτ Σολέρ
Παρουσίαση θεματικής της Hμερίδας Σχολής της 3ης Ευρωπαϊκής Σύμβασης στη Μαδρίτη, 14 Ιουλίου 2023
Ο τίτλος αυτός μας υποδείχθηκε από τον τίτλο της ΙΙΙ Ευρωπαϊκής Σύμβασης, Η ηθική της μοναδικότητας. Συμφωνούμε με αυτόν τον τίτλο, o οποίος μας προσκαλεί να διακρίνουμε ανάμεσα στα ομογενοποιημένα «ιδιαίτερα» πρότυπα από τον κυρίαρχο λόγο, αυτό που ξεχωρίζει μέσω αυτής της μοναδικότητας απόλαυσης που το ασυνείδητο προγραμματίζει και που η ψυχανάλυση την κάνει αντικείμενο της.
Το ζήτημα είναι, ωστόσο, να γνωρίσουμε πώς μια ψυχαναλυτική ηθική της μοναδικότητας μπορεί να μην είναι μια ατομικιστική ηθική; Δεν βασιζόμαστε στο κήρυγμα του να αγαπάτε αλλήλους, ούτε στη ευσπλαχνία του καλού Σαμαρείτη, και ακόμη λιγότερο στον «γεννετήσιο αλτρουϊσμό» που κοροϊδεύει ο Λακάν. Η ψυχανάλυση αποκαλύπτει την μοναδικότητα των ασυνειδήτων, που είναι όλα αποστάτες του εγκαθιδρυμένου λόγου, αλλά δεν λέει τι χρήση να κάνουμε αυτών.
Ωστόσο, γνωρίζουμε από το κείμενο «Λειτουργία και πεδίο της ομιλίας και της γλώσσας» πόσο πολύ ο Λακάν επέμεινε να επισημαίνει την αναγκαία θέση του αναλυμένου [analysé] μέσα στους κοινωνικούς δεσμούς της εποχής του. Εξάλλου, η ίδια η ψυχανάλυση «δεν μπορεί να υποστηριχθεί από έναν μόνο».
Πρωτότυπα ή μη, τα άτομα, όλοι αυτοί οι «προλετάριοι», όπως λέει ο Λακάν, πρέπει πράγματι να μπουν σε δεσμούς για να φτιάξουν κοινωνία. Φαίνεται ότι κάτι ωθεί σ’ αυτό, και είναι ακριβώς αυτός ο όρος « επιτακτική ανάγκη» στον οποίο σταθήκαμε, που θέτει ερώτημα.
Δεν προϋποθέτει κάποια υπερ εγωτική φωνή που διατάζει, αλλά προσδιορίζει μια αναγκαιότητα που προφανώς επιβάλλεται στους ομιλούντες. Δεν υπάρχει σεξουαλική σχέση, υπάρχει Ένα. Ωστόσο, υπάρχουν κοινωνικές σχέσεις, που κάνουν αναπλήρωση [σ’ αυτό] ανά δύο ή περισσότεροι.
Έτσι παραδείγματος χάρη οι μοναδικότητες των «αταίριαστων κ διάσπαρτων» που βγαίνουν από τις αναλύσεις, αυτά τα υποκείμενα που έχουν αποκοπεί με μεγάλο κόπο από τον αναλυτικό δεσμό, βουτούν εκ νέου σ ΄αυτόν σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις. Υπάρχουν ελάχιστες περιπτώσεις τελειωμένης ανάλυσης η οποία να οδηγεί το υποκείμενο εκτός του αναλυτικού πεδίου, τις περισσότερες φορές αυτό αλλάζει μόνο θέση. Οι μοναδικότητες δεν θα ήταν επομένως τόσο χωριστές ώστε να μην έχουν ανάγκη από κάτι άλλο.
Εξάλλου, εκτός ανάλυσης, οι σύγχρονοι μας αυτιστικοί, δεν κάνουν χρήση τακτικά του αυτισμού τους, υποτιθέμενου εκτός δεσμού, ακριβώς για να φτιάξουν δεσμό, μέσω των δημοσιεύσεών τους και διαφόρων ανταλλαγών, καθώς επίσης και μέσω των σχέσεων τους με αναλυτές που δεν παραλείπουν να μιλούν γι’ αυτούς; Τι ωθεί επομένως στον δεσμό;
Όσον αφορά τα αναλυμένα υποκείμενα που έχουν εκτιμήσει την «απόλυτη διαφορά» τους, φαίνεται πράγματι ότι τους προσφέρονται διάφοροι τύποι δεσμών.
Όταν τα οφέλη που αποκομίζουν από τις αναλύσεις τους τούς δίνουν πρόσβαση σ’ αυτή τη χρήση του σκαμνιού [escabeau] που ο Λακάν διακρίνει στο «Γράμμα στους Ιταλούς», μπορούν να κάνουν χρήση των ικανοτήτων τους οι οποίες έχουν αποκατασταθεί στο πεδίο του έρωτα – αγάπης ή της εργασίας για να φτιάξουν μια θέση για εκείνους στο γενεαλογικό δέντρο μέσω κάποιας κοσμικής επιτυχίας.
Τελείως διαφορετικά, αν μια ορισμένη αγάπη για την ψυχανάλυση τους εμψυχώνει, θα χρησιμοποιήσουν τον κοινωνικό δεσμό της μεταβίβασης εργασίας, ή ακόμη και τη μαρτυρία του περάσματος, για να υποστηρίξουν μια πολιτική…Σχολής μέσα στον κόσμο.
Εκτός και εάν, δεν μένουν ικανοποιημένοι απλά, αν μια ορισμένη αγάπη για την ψυχανάλυση τους εμψυχώνει από την «άνεση» της αναλυτικής ομάδας, για να αντέξουν και να υποστηρίξουν την μεθοδολογική ακρίβεια της αναλυτικής πράξης.
Μετάφραση: Μαργαρίτα Νικολαΐδου
Με την συνδρομή – προτάσεις του Νίκου Ζορμπά και επιμέλεια από την Θώμη Νικολή
ΦΟΡΟΥΜ ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗΣ ΤΟΥ ΛΑΚΑΝΙΚΟΥ ΠΕΔΙΟΥ ΑΘΗΝΑΣ 