Το ομιλoύν σώμα και η ψυχαναλυτική κλινική

από τη Μαργαρίτα Νικολαΐδου

… όταν η σκιά του αντικειμένου πέφτει πάνω στο εγώ¹

Ο λόγος της επιστήμης με τις διάφορες ώσεις του σε κάθε κρίση οικονομική, σήμερα υγειονομική, έρχεται, να δημιουργήσει εκ νέου κοινωνικό δεσμό ανάμεσα στα υποκείμενα μέσα από την διάχυση νέων κυρίαρχων σημαινόντων με σκοπό τη ρύθμιση της σχέσης τους με την απόλαυση, συνδέοντάς τα και πάλι με τα αντικείμενα που παράγει η επιστήμη, τις λαθούσες.

Στο πεδίο του «επείγοντος» που εμφανίζεται, ο αναλυτικός λόγος καλείται να τοποθετηθεί ως «ένα πνευμόνι τεχνητό» διανοίγοντας και πάλι εκείνες τις διόδους της ομιλίας που θα ωθήσουν τον αναλύοντα στην έρευνα στο ασυνείδητο του ιδιαίτερου ίχνους και των εγγραφών του, την έλλειψη στο είναι. Βρισκόμαστε στο πεδίο της λειτουργίας της αλλοτρίωσης και του αποχωρισμού.

Στιγμές επείγοντος στη μεταβίβαση όπου επανέρχεται το ζήτημα της ικανοποίησης ως προς την προσδοκώμενη απόλαυση στο σημείο συνάντησης έκαστου με το όριο που επέφερε η είσοδος του στη γλώσσα.

Το σύμπτωμα στη νεύρωση τείνει «να φτιάχνει ένα», το άγχος και η αναστολή ανοίγουν ερωτήματα ως προς την καθήλωση με το πρωταρχικό αντικείμενο και την απώλεια του, την παραγνώριση της στο φαντασιακό. Ερωτήματα αναδύονται προς επεξεργασία για την αγάπη και την εξιδανίκευσή της, για το ίχνος του πραγματικού, το οποίο «ομιλεί» μέσα από συναισθήματα αινιγματικά όπως το ανικανοποίητο, η απογοήτευση. Πρόκειται για το τραύμα της γλώσσας, της οποίας το ομιλούν σώμα φέρει τα ίχνη της.

Τί μας μαθαίνει η αναστολή του μελαγχολικού σε σχέση με την ανθρώπινη κατάσταση του εγώ, όταν αποσύρεται ως να είναι το ίδιο χαμένο, όπως το αντικείμενο; Πως μέσα στην μεταβίβαση ο αναλυτής, ως αντικείμενο α, καλείται να λάβει υπόψη του την «σκιά του αντικείμενου που πέφτει πάνω στο εγώ», μέσα από τις διάφορες «όψεις» των ενορμήσεων και των αντικειμένων τους;

Η πρόσκληση σε διεργασία μέσω του ελεύθερου συνειρμού δεν παύει να φέρει μέσα της εκείνη την επιθυμία για την έρευνα που εξέφρασε ο Φρόυντ, την στιγμή της ανακάλυψης του ασυνειδήτου και την αναζήτηση της αποκωδικοποίησης του, παρομοιάζοντας την με την επιθυμία του αρχαιολόγου που προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει τα ιερογλυφικά, δίνοντας μας έναν προσανατολισμό για την παρουσία του αναλυτή και το πάθος της άγνοιας που τον διακινεί, πάθος που γίνεται αγάπη για τη γνώση μέσα στην μεταβίβαση.

1 Σ. Φρόυντ, Πένθος και μελαγχολία, Νίκας, Αθήνα, 2017.

Πίσω: Πρόγραμμα εκπαίδευσης