Η κλινική της ψύχωσης

από τους Όρσα Καμπέρου και Πάνο Σερέτη

Αν η ψύχωση ουσιαστικά μονοπωλεί τα επείγοντα των αποκαλούμενων θεσμών της ψυχικής υγείας, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ήταν ένα επείγον ζήτημα της κλινικής για τον ίδιον τον Φρόυντ. Ζήτημα που τον απασχολεί πριν ακόμη επινοήσει τη λέξη ψυχανάλυση, όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε από την αλληλογραφία του με τον W.Fleiss. Ακόμη κι αν στη συνέχεια θεωρήσει ότι στο πεδίο της ψύχωσης, η ψυχαναλυτική παρέμβαση είναι πολλές φορές ανήμπορη ή ότι είναι δύσκολο να εγκαθιδρυθεί η μεταβιβαστική σχέση, ο Φρόυντ προστρέχει κατά σύστημα στην ψύχωση: αντιπαραθέτει, για παράδειγμα, το παραλήρημα με την φαντασίωση, την ψευδαισθησιακή ψύχωση με το όνειρο, το πένθος με τη μελαγχολία, τις λέξεις του σχιζοφρενή με την αμφισημία που προϋποθέτει η απώθηση

Όσο για τον Λακάν, η πύλη εισόδου στην ψυχανάλυση υπήρξε δίχως αμφιβολία η ψύχωση: Από την θητεία του δίπλα στον de Clérambault του ψυχιατρείου της Αστυνομικής Διεύθυνσης του Παρισιού μέχρι τις διάσημες αδελφές Papin ή την περίπτωση Aimée της διατριβής του, ο Λακάν θα καταπιαστεί, στα πρώτα του βήματα, με τα «περάσματα στην πράξη» της ψύχωσης, δηλαδή τις διαπράξεις, από το πλημμέλημα και το έγκλημα ως την αυτοκτονία, σημεία οριακά όπου τέμνεται, για λόγους ουσίας και όχι τυχαία, το επείγον του υποκειμένου με την επίσπευση του «Άλλου» του κοινωνικού δεσμού.

Θα πιάσουμε φέτος το νήμα από εκεί που το αφήσαμε, δηλαδή από τον ενδελεχή σχολιασμό του Λακάν της περίπτωσης τους Σρεμπέρ. Δεν υπάρχει άλλο επείγον παρά αυτό που προέρχεται από τον ανθρώπινο πόνο. Το παραλήρημα του Σρεμπέρ ήταν ακριβώς αυτό, ένα «παραλήρημα λύτρωσης» του ανθρώπου από τον πόνο.

Πίσω: Πρόγραμμα εκπαίδευσης