Επιθυμία και απόλαυση

από τους Όρσα Καμπέρου και Πάνο Σερέτη

Συχνά, η αναφορά και μόνο της λέξης «επιθυμία» οδηγεί  σε μία μορφή εξιδανίκευσης, εξωραϊσμού της ανθρώπινης συνθήκης. Είναι άραγε η επιθυμία το ιερό και το όσιο της ψυχαναλυτικής εμπειρίας; Είναι σίγουρα στο κέντρο της: επιθυμία του αναλυόμενου – επιθυμία του αναλυτή είναι το δίπολο που διατάσσει ό,τι ακριβώς εκτυλίσσεται στο ντιβάνι.  Είναι όμως δύσκολο να έχουμε πρόσβαση στο τι πραγματικά εστί η επιθυμία αν σταθούμε σε μία εξιδανίκευσή της ως εάν να έπρεπε η αναλυτική εμπειρία να εξάγει το καθαρό χρυσάφι της επιθυμίας από τις βρώμικες προσμείξεις των αναστολών και των συμπτωμάτων.

Ο Λακάν αφιέρωσε ένα σεμινάριο στο ζήτημα της Ηθικής της ψυχανάλυσης εν μέρει για να αποσαφηνίσει αυτό το σημείο. Εξάγει από την «Δυσφορία μέσα στον πολιτισμό» του  Φρόυντ μία διατύπωση: η απόλαυση είναι ένα κακό! Φαίνεται πως ήταν αναγκαίο τη δεδομένη στιγμή να προστρέξει στην Αντιγόνη ή στον Μαρκήσιο Ντε Σαντ για να καταστήσει κατανοητό ότι η απόλαυση μας φέρνει αντιμέτωπους με την παραβίαση ενός ορίου. Τι είναι ο πλησίον για τον Σαντ και τι είναι η επιθυμία της Αντιγόνης; Οριακά παραδείγματα που φέρνουν όμως την συζήτηση στις ράγες της κλινικής. Η επιθυμία δεν είναι μόνο αυτό που λαμπυρίζει μπροστά μας στη θέση της έλλειψης. Η αποτυχία, η θεμελιώδης «παρεξήγηση» που βρίσκεται στην καρδιά κάθε ερωτικής συνάντησης είναι η κωμική πλευρά της επιθυμίας. Όμως, δομικά και όχι μόνο ιστορικά, η επιθυμία μας είναι αλυσόδετη με την επιθυμία του Άλλου. Είναι η τραγική της πλευρά που οι αρχαίοι ανέδειξαν ως χρησμό, μοίρα ή «Άτη».

Υπάρχει και δυνατότητα παρακολούθησης των σεμιναρίων μέσω της διαδικτυακής πλατφόρμας ZOOM.

Πίσω: Πρόγραμμα εκπαίδευσης